ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ : Η ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

Η Θρακική γη είναι πολύ πλούσια σε φυσικό περιβάλλον, αφού διαθέτει μια τεράστια προίκα από περιοχές εξαίσιας ομορφιάς και ανεκτίμητης οικολογικής αξίας. Αυτό έχει τεκμηριωθεί και χιλιοειπωθεί και πιστεύουμε ότι έχει γίνει κοινή συνείδηση πλέον. Και μόνον η ύπαρξη τόσων πολλών περιοχών που ανήκουν σε Διεθνή δίκτυα προστατευόμενων περιοχών (Σύμβαση Ramsar, Δίκτυο Φύση 2000, κ.α.) καταδεικνύει τη σπουδαιότητα και μοναδικότητα του φυσικού περιβάλλοντος της Θράκης.

Ωστόσο, αυτό που πρέπει να γίνει κοινή συνείδηση είναι η αναγκαιότητα για την αποτελεσματική προστασία αυτών των περιοχών. Είναι γνωστό ότι από συγκεκριμένους κύκλους των τοπικών κοινωνιών προβάλλεται η άποψη ότι οι φυσικές ομορφιές της Θράκης, οι προστατευόμενες περιοχές της, είναι «κατάρα» (και όχι ευλογία) γιατί «στραγγαλίζουν την οικονομική της ανάπτυξη». Υπάρχουν, βέβαια, ορισμένοι απλοί πολίτες που από άγνοια ή παραπληροφόρηση ή ακόμη εξ’ αιτίας της εικόνας εγκατάλειψης και αφροντισιάς που παρουσιάζουν αρκετές τέτοιες περιοχές συμμερίζονται σε κάποιο βαθμό την άποψη αυτή. Όμως, πρέπει να τονίσουμε ότι οι περί «κατάρας» απόψεις συνήθως εκπορεύονται και προβάλλονται είτε από (κατ’ επάγγελμα;) καταπατητές δημοσίων εκτάσεων, είτε από οικονομικούς παράγοντες και επιχειρηματίες που είναι οπαδοί της λεγόμενης «άγριας» οικονομικής ανάπτυξης, που τόσο έχει βλάψει ολόκληρο τον πλανήτη. Οι πρώτοι, μέσω της καταπάτησης δημοσίων εκτάσεων, θέλουν να γίνουν «εκατομμυριούχοι εν μια νυκτί» και οι δεύτεροι να αυξήσουν όσο γίνεται περισσότερο τα κέρδη τους χτίζοντας ό,τι μπορεί να χτιστεί!

Έτσι, με αφορμή την 5^η Ιούνη – Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, το ΠΑΚΕΘΡΑ θέλει να φέρει στο προσκήνιο μια πλευρά του φυσικού περιβάλλοντος η οποία δεν είναι γνωστή και επιμελώς αποκρύπτεται από αυτούς που το επιβουλεύονται: την αναπτυξιακή του δυναμική και προοπτική.

Είναι πλέον φανερό ότι η βιομηχανική ανάπτυξη στη Θράκη βρίσκεται σε βαθιά κρίση με αβέβαιο μέλλον. Σήμερα ζούμε, ουσιαστικά, την αποβιομηχάνιση του ευρύτερου βορειοελλαδικού χώρου με μεταφορά βιομηχανικών – βιοτεχνικών μονάδων στη Βουλγαρία και τα Σκόπια, αύριο ίσως στην Τουρκία, μεθαύριο κάπου αλλού όπου θα επικρατούν πιο εξαθλιωμένες εργασιακές συνθήκες, φθηνότερα μεροκάματα, αλλά και λιγότερο επαρκής και ελεγχόμενη περιβαλλοντική νομοθεσία…..

Για άλλη μια φορά, καλούμαστε όλοι οι Θρακιώτες να αναζητήσουμε και να προωθήσουμε νέες και οικονομικά συμφέρουσες αναπτυξιακές προοπτικές. Κατά τη γνώμη μας, αυτές βρίσκονται, κατ’ εξοχήν, στη Γεωργία και τον Τουρισμό.

Όσον αφορά το γεωργικό τομέα, η ανάπτυξη δεν μπορεί να βασισθεί αποκλειστικά, από δω και πέρα, μόνο στις εντατικές μονοκαλλιέργειες. Εξ αιτίας των ευρωπαϊκών και παγκόσμιων συνθηκών και τάσεων στην οικονομία το μέλλον αυτών των καλλιεργειών είναι δυσοίωνο για χώρες με μέγεθος και χαρακτηριστικά σαν τη δική μας. Εξ άλλου οι καλλιέργειες αυτές αποδεικνύονται, κατά περίπτωση, είτε περιβαλλοντικά αρνητικές (κατανάλωση νερού, φυτο-φαρμάκων, λιπασμάτων, κλπ) είτε οικονομικά ασύμφορες (σε συνδυασμό με τις επερχόμενες αλλαγές στο καθεστώς των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων, ανταγωνισμού, κλπ. Έτσι, η Θράκη δεν είναι και δεν μπορεί να γίνει π.χ. Ολλανδία. Η ανάπτυξη του γεωργικού τομέα πρέπει να αναζητήσει και να στραφεί σε νέα μονοπάτια όπως την παραγωγή και κυκλοφορία στην αγορά επώνυμων τοπικών προϊόντων υψηλής ποιότητας. Δεν αρκεί, πλέον, να παράγουμε και να διαθέτουμε στις διεθνείς αγορές συμβατικά προϊόντα. Για να πετυχαίνουν τα προϊόντα μας υψηλές τιμές πρέπει να είναι ποιοτικά και επώνυμα. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο για καλλιέργειες όπως το καλαμπόκι ή το σκληρό στάρι, αλλά δεν είναι για τα αρωματικά φυτά, τα οπωροκηπευτικά, το λάδι, το κρασί, το τσίπουρο, τα κτηνοτροφικά μας προϊόντα, κ.ά.. Πρέπει να μάθουμε τις αγορές να αναζητούν τα δικά μας επώνυμα προϊόντα. Αυτό απαιτεί υψηλότερα πρότυπα παραγωγής, πιστοποίηση, αλλά και καλή συσκευασία, προβολή, διαφήμιση και εμπορική πολιτική. Αναπόφευκτα, θα πρέπει να δοκιμάσουμε και ενισχύσουμε τις βιολογικές καλλιέργειες. Αυτό για δύο λόγους: γιατί ολοένα και περισσότερο οι αγορές αναζητούν τέτοια προϊόντα, αλλά και γιατί αυτά τα προϊόντα έχουν υψηλότερες τιμές για τους παραγωγούς. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή πορεία τέτοιων προϊόντων στις διεθνείς αγορές είναι το marketing. Εδώ ακριβώς πρέπει να συνδέσουμε τα προϊόντα μας με τις ιδιαιτερότητες και τις ομορφιές του φυσικού περιβάλλοντος της Θράκης. Το φυσικό περιβάλλον της Θράκης μπορεί να γίνει το κύριο διαφημιστικό μέσον – το «διαβατήριο»- για τα αγροτικά μας προϊόντα. Δεν έχουμε παρά να μιμηθούμε άλλες π.χ. Ευρωπαϊκές χώρες που μας έχουν πείσει πως όταν καταναλώνουμε τα γαλακτοκομικά τους προϊόντα «γευόμαστε τον αέρα των Άλπεων ή των Αλσατικών δασών», που έχουν καταφέρει να συνδέσουν τα επώνυμα κρασιά τους με τις φυσικές ομορφιές της Τοσκάνης, της Απουλίας κλπ. Το ίδιο συμβαίνει και με τα λουκάνικα, τα μανιτάρια, τα σαλάμια, τις σάλτσες τους…

Όσον αφορά τον Τουρισμό, η Θράκη διαθέτει δύο μεγάλες, αλλά λίγο αξιοποιημένες «προίκες»: την Πολιτιστική της Κληρονομιά (αρχαία, βυζαντινή, νεώτερη) και το Φυσικό της Περιβάλλον. Η διατήρηση, προστασία, ανάδειξη και προβολή του πολιτισμικού και φυσικού πλούτου όλων των περιοχών της Θράκης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την προσέλκυση τουριστών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ας δούμε δύο αντιπροσωπευτικά παραδείγματα: την Παλιά Πόλη της Ξάνθης και τη Δαδιά στον Έβρο. Οι τοπικές κοινωνίες αντιδρούσαν, σε μεγάλο βαθμό, για την παρουσία των παλιών κτισμάτων (Ξάνθη) και των αρπακτικών πουλιών (Δαδιά) και ήθελαν να τα «ξεφορτωθούν», θεωρώντας τα, εν πολλοίς, «κατάρα» ενώ σήμερα αποδεικνύεται ότι η παρουσία τους είναι «ευλογία» με πολλαπλασιαστικό και συνεχώς διευρυνόμενο οικονομικό όφελος….

Σχετικά με την Παλιά Πόλη της Ξάνθης, παραπέμπουμε στο αποκαλυπτικό και διδακτικό (κατά τη γνώμη μας) βιβλίο του π. Νομάρχη Ξάνθης Κ. Θανόπουλου, που πρόσφατα εξέδωσε και παρουσίασε το ΠΑΚΕΘΡΑ, με τίτλο: «Πορεία Αντίθετα, η σύγκρουση για την προστασία της Παλιάς Ξάνθης. Πολιτικό Χρονικό».

Την προηγούμενη δεκαετία, τα πρώτα – δειλά βήματα προστασίας και ανάδειξης των φυσικών περιοχών (πριν απ’ όλα των υγροτόπων) της Θράκης συνοδεύτηκαν από ένα τουριστικό ρεύμα. Περιοχές όπως η Δαδιά, το Δέλτα του Έβρου και το Δέλτα του Νέστου, έγιναν αντικείμενο τουριστικού ενδιαφέροντος, με θετικές επιπτώσεις στην τοπική οικονομία. Οι πάμπολλες προσπάθειες για καταστροφή αυτών των φυσικών περιοχών υπονόμευσαν και εξακολουθούν, ακόμα και σήμερα, να υπονομεύουν αυτήν την αναπτυξιακή προοπτική.

Αντίθετα, εάν διατηρηθούν οι υγροτοπικές, αλλά και οι ορεινές περιοχές της Θράκης, προστατευθούν από την άναρχη οικοδομική λαίλαπα των «εξοχικών» και άλλων αυθαίρετων κτισμάτων και κατασκευών, οργανωθούν, αναδειχθούν και υποστηριχθούν με τη δημιουργία πολλών μικρών τουριστικών μονάδων και μουσείων, συνδυασθούν με τα ευρισκόμενα εκεί πολιτιστικά μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους αλλά και επώνυμα τοπικά προϊόντα, περιφραχθούν ορισμένα τμήματα τους, ώστε να είναι δυνατή η ελεγχόμενη και με καταβολή αντιτίμου επίσκεψη τους, τότε οι τοπικές κοινωνίες θα μεγιστοποιήσουν τα οικονομικά τους οφέλη από αυτές.

Βέβαια, για την προσέλκυση μεγάλου αριθμού τουριστών είναι απαραίτητη η σωστή και συνεχής προβολή του φυσικού και πολιτισμικού πλούτου της Θράκης. Ήδη, είναι αρκετά γνωστές παγκόσμια και έχουν γίνει και γίνονται σημαντικά βήματα για την προβολή τους είτε μέσω Ελληνικών και Διεθνών περιβαλλοντικών και πολιτιστικών οργανώσεων, είτε μέσω των Νομαρχιών, Δήμων και επιχειρηματιών του τουριστικού κλάδου. Όμως, το κύριο και το πρωτεύον είναι η αποτελεσματική προστασία και ανάδειξή τους. Τα προηγούμενα έτη, παρατηρήθηκε το φαινόμενο ομάδες επισκεπτών από το εξωτερικό να φεύγουν απογοητευμένες από το χάος αυθαιρεσίας, ανοργανωσιάς και καταπάτησης που αντίκρισαν όταν επισκέφθηκαν υγροτοπικές περιοχές που υπάγονται στη Σύμβαση Ramsar και υποτίθεται ότι προστατεύονται. Για να το πούμε και διαφορετικά: προσέλκυση και παρουσία τουριστών (με αυξημένες απαιτήσεις) στις φυσικές περιοχές της Θράκης, με τις όχθες των ποταμών, ακτών και λιμνών γεμάτες σκουπίδια και τις μπουλντόζες να σκάβουν θεμέλια για αυθαίρετα μέσα στους υγροτόπους και τα δάση, δεν γίνεται να υπάρξει και να επιβιώσει μακροπρόθεσμα….

Πετυχημένα παραδείγματα περιοχών, από το Διεθνή χώρο, όπου ακολουθήθηκαν σημαντικές αναπτυξιακές πορείες μέσα από αρμονικούς συνδυασμούς προστασίας και τουριστικής αξιοποίησης, υπάρχουν πολλά. Οι όποιοι εκλεγμένοι άρχοντες των Θρακικών Δήμων και Νομαρχιών, αλλά και άλλοι πολίτες εκπρόσωποι ή όχι συλλογικών φορέων, πριν ζητήσουν το «ψαλίδισμα» των περιοχών Ramsar, πριν ανεχθούν ή πραγματοποιήσουν «τσιμεντωμένες» με αυθαίρετα παραλίες και πριν ασφαλτοστρώσουν παρθένες περιοχές δασών, ας πληροφορηθούν (αν δεν το γνωρίζουν) το πως «αξιοποίησαν» τις φυσικές περιοχές τους και τι κέρδη αποκόμισαν οι τοπικές κοινωνίες π.χ. στην Καμάργκ της Γαλλίας, στο Αμπρούζο της Ιταλίας, στον ποταμό Έβρο της Ισπανίας, στο Σλέσβιγκ-Χολστάιν της Γερμανίας, στο Τυρόλο της Αυστρίας, για να αναφέρουμε μόνο λίγα από τα πάμπολλα σχετικά παραδείγματα.

Το φυσικό περιβάλλον της Θράκης όπως αυτό μεγαλόπρεπα αντιπροσωπεύεται από τα εξαίσια δάση της οροσειράς της Ροδόπης, τα μοναδικά Δέλτα των ποταμών Έβρου και Νέστου, τις πολλές λιμνοθάλασσες με τη σπάνια βιοποικιλότητα αλλά και την σταδιακά αποκαλυπτόμενη αρχαιολογική αξία, (π.χ. πρόσφατος εντοπισμός προϊστορικού οικισμού στη Λάφρη - Λαφρούδα…) έχουμε χρέος να το προστατεύσουμε με βέλτιστο τρόπο αφού, εκτός του οφέλους για μας σήμερα, έχουμε χρέος να συμβάλουμε να διατηρηθεί για να το απολαύσουν και τα παιδιά και τα εγγόνια μας και όλες οι κατοπινές γενιές….Αυτό το ανυπέρβλητου κάλους και οικολογικής αξίας φυσικό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα σημαντικό όχι μόνο για τη Θράκη και την Ελλάδα, αλλά για ολόκληρο τον πλανήτη. Αυτό όσο και αν ηχεί, ίσως υπερβολικό στον απλό πολίτη, είναι αποδεδειγμένο επιστημονικά σε τέτοιο βαθμό ώστε να αποτελεί πλέον αξίωμα στο χώρο των περιβαλλοντικών επιστημών.

Ταυτόχρονα, το φυσικό περιβάλλον της Θράκης αποτελεί μια ισχυρή αναπτυξιακή προοπτική που, ως Θρακιώτες πολίτες, δεν πρέπει να την προσπεράσουμε. Τα τυχόν «οφέλη» από τη διαδικασία καταστροφής, μείωσης και κατακερματισμού του (που είναι πορεία χωρίς γυρισμό!), δεν είναι παρά «πινάκιο φακής» μπροστά στα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη που μπορούν να προκύψουν από την προστασία και σωστή αξιοποίηση του. Στο πλαίσιο αυτό ας τονίσουμε την καθοριστική σημασία ορθολογικής διαχείρισης των επιφανειακών και υπόγειων νερών μας. Οι συνεχείς καταστροφικές πλημμύρες στον Έβρο, η υφαλμύρωση μεγάλων εκτάσεων στις παραθαλάσσιες πεδιάδες, εκφράζουν αρνητικές όψεις της ευρύτερης προβληματικής-δραματικής κατάστασης πραγμάτων στον τομέα διαχείρισης του νερού….

Το ΠΑΚΕΘΡΑ, όντας και καταστατικά δεσμευμένο, προσπαθεί να συμβάλλει με όλη τη διαθέσιμη επιστημονική γνώση και εμπειρία του, στην προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση του φυσικού και πολιτισμικού πλούτου της θρακικής γης, συντασσόμενο στη γενικότερη προσπάθεια για υγιή οικονομική ανάπτυξη και προκοπή των κατοίκων της. Το πρόγραμμα δημιουργίας, σε επίκαιρα υψηλά σημεία του θρακικού εδάφους, Παρατηρητηρίων θέασης του περιβάλλοντος χώρου (δύο είναι ήδη κατασκευασμένα και δύο υπό κατασκευή) και η νομική, εκτός των άλλων ενεργειών, υπεράσπιση προστατευόμενων δημόσιων υγροτοπικών περιοχών, εκφράζουν δράσεις που εντάσσονται στην γενικότερη περιβαλλοντική και αναπτυξιακή του προσπάθεια.

Ξάνθη, 5 Ιουνίου 2005

Το ΔΣ του ΠΑΚΕΘΡΑ

xan.gr - τμήμα ενημέρωσης