O Δημόκριτος γεννήθηκε στα ’βδηρα της Θράκης ανάμεσα στα χρόνια 470-457 π.Χ.. Καταγόταν από πλούσια οικογένεια και γι' αυτό κατάφερε να πάρει άρτια μόρφωση και να πραγματοποιήσει ένα πολύχρονο ταξίδι σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Επισκέφθηκεεπίσης και την Αθήνα, όπου είχε την τύχη να συναντηθεί και νασυνομιλήσει με τον Σωκράτη, χωρίς να του αποκαλύψει την ταυτότητα του.

Σε γενικές γραμμές δεν έμεινε ικανοποιημένος από το ταξίδι του στην Αθήνα και δεν επιδίωξε να προβάλει καθόλου το Φιλοσοφικό και Πνευματικό του έργο. Όταν ολοκλήρωσε τα ταξίδια του μέσα και έξω από τον Ελληνικό κόσμο, γύρισε στα ’βδηρα, που βρίσκονταν τότε σε μεγάλη ακμή και δε συνταράχτηκαν ούτε από πολιτικές έριδες ούτε πλήχθηκαν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Είναι πολύ πιθανό να ίδρυσε στην πατρίδα του φιλοσοφική σχολή. Πάντως, αυτό που τονίζεται στις αρχαίες πηγές είναι πως ξόδεψε όλα τα χρήματά του ταξιδεύοντας και αντιμετώπιζε τον κίνδυνο να δικαστεί, γιατί στα ’βδηρα ίσχυε ένας νόμος ενάντια σ' όσους ξόδευαν όλη την πατρική περιουσία. Ο Δημόκριτος τότε διάβασε δημόσια το έργο του "Μέγας Διάκοσμος". Οι συμπολίτες του συγκινήθηκαν και κατανόησαν πως σπατάλησε ο Δημόκριτος την περιουσία του πατέρα του, ακούγοντας το αποτέλεσμα των πολύχρονων ερευνών του.
Ο Διογένης ο Λαέρτιος διασώζει τη βεβαίωση πως ο ανώνυμος φιλόσοφος που αναφέρεται στο διάλογο "Αντερασται" (αποδίδεται στον Πλάτωνα) είναι ο Δημόκριτος. Εκεί, σημειώνεται:
"Ην ως αληθώς εν φιλοσοφία πένταθλος τα γαρ φυσικά και τα ηθικά, αλλά και τα μαθηματικά και τους εγκυκλίους λόγους και περί τεχνών πάσαν είχεν εμπειρίαν".
Ο τίτλος "πένταθλος φιλόσοφος" δείχνει την πολυμέρεια του Δημόκριτου, το εγκυκλοπαιδικό μυαλό του. Τα έργα του ήταν 60-70, χωρισμένα σε τετραλογίες. Εμείς γνωρίζουμε μόνο τους τίτλους των έργων (μας τους διασώζει ο Διογένης ο Λαέρτιος) και κάπου τριακόσια αποσπάσματα, που περιέχονται σε κείμενα διαφόρων αρχαίων συγγραφέων.
Όπως για τη ζωή έτσι και για το θάνατό του υπάρχουν πολλές εκδοχές. Πρέπει να πέθανε ανάμεσα στο 370-360 π.Χ.. Ένα περιστατικό που συνδέεται με το θάνατό του (Διογένης Λαέρτιος, παρ. 43) είναι χαρακτηριστικό για το πώς έβλεπαν οι μεταγενέστεροι το Δημόκριτο: "Λένε πως ήταν πολύ γερασμένος και κόντευε να πεθάνει. Τότε, η αδελφή του λυπήθηκε γιατί θα πέθαινε πάνω στη γιορτή των θεσμοφόρων και αυτή δεν θα μπορούσε να εκπληρώσει τα θρησκευτικά της καθήκοντα στη θεά. Ο Δημόκριτος, λοιπόν, της είπε να του φέρουν ζεστά ψωμιά. Του τα 'φεραν και τα κράτησε όλες τις μέρες αυτές μπροστά στη μύτη του. Όταν τέλειωσε η γιορτή, τρεις μέρες κράτησε, πέθανε".
"Τοιούτος μεν ο βίος τα' ανδρός" (Διογένης Λαέρτιος, παρ. 43).

Τα έργα του Δημόκριτου.
Όπως για τη ζωή, το ίδιο και για τα έργα του Δημόκριτου δεν είμαστε σίγουροι σχεδόν για τίποτε.
Κατά Σουίδα: "γνήσια δε αυτού βιβλία είσι δύο, ο τε Μέγας διάκοσμος και το Περί φύσεως κόσμου. Έγραψε δε και επιστολάς". Ο Διογένης ο Λέρτιος αντίθετα αναφέρει λογίες, όπως έκανε και για τα έργα του Πλάτωνα.
Αυτά που είχε υπόψη του ο Θρασύλος πρέπει να ήταν περίπου 50. Εμείς έχουμε τους τίτλους κοντά 70 έργων. Δυστυχώς δεν σώθηκε κανένα έργο του. Έχουμε μερικά μόνο αποσπάσματα που μας διασώζουν οι αρχαίοι συγγραφείς.

Τα κείμενα είναι από το βιβλίο του καθηγητή Θανάση Μουσόπουλου
"ΑΒΔΗΡΑ, ΓΗ ΤΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ"